Τρίτη 22 Μαρτίου 2011

ΟΔΥΣΣΕΑΣ Β ΤΣΙΝΤΖΙΡΑΚΟΣ- ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΜΕΛΙΒΟΙΑ ΚΑΙ melivoiablogspot

ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΜΕΛΙΒΟΙΑ ΚΑΙ melivoiablogspot
ΑΠΟ  ΟΔΥΣΣΕΑ Β ΤΣΙΝΤΖΙΡΑΚΟ.


Για Μελίβοια και την προσπάθεια του melivoiablog

   Ομολογώ ότι μέχρι τώρα η σχέση μου με τους Η/Υ ήταν από παγερά αδιάφορη έως και ενεργά εχθρική, δεδομένου ότι η πλειονότητα της γενιάς μου είμαστε από κείνους που… “δεν καταλαβαίνουν εύκολα τι λένε τα computers κι οι αριθμοί”! Έτσι δεν ασχολήθηκα ποτέ μου, δε θέλησα ν’ ασχοληθώ, με το internet, και το άκουγα ως κάτι το παράδοξο και ξένο προς την ανατροφή και τη νοοτροπία μας, οπότε και δεν μπορούσα να διανοηθώ πόσος πλούτος πληροφοριών και γνώσεων χωράει μέσα σ’ αυτό το “δαιμονικό κατασκεύασμα” της ηλεκτρονικής επικοινωνίας, ώσπου πρώτα ο γιος μου, Άκης Τσιντζιράκος κι ύστερα ο ξάδερφός μου, Νίκος Τσιντζιράκος μ’ έκαμαν ν’ αλλάξω σκέψη και διάθεση, αφού διαπίστωσα πλέον ότι πρόκειται για ένα ασύλληπτο πολυεργαλείο μέσα στο οποίο συνυπάρχουν και συλλειτουργούν όλα τα ζωντανά και ταριχευμένα μυαλά σύμπασας της ανθρωπότητας.
Και με την ευκαιρία αυτής της τόσο όψιμης, αλλαγής μου χαιρετίζω, ειλικρινά μέσα απ’ την καρδιά μου, την ευγενή προσπάθεια, που εδώ και πολύ καιρό καταβάλλει ο Νίκος, προκειμένου ν’ αποθανατίσει και να διαδώσει τον τεράστιο λαογραφικό πλούτο της Μελίβοιας. Δεν είναι προσπάθεια ούτε απλή ούτε εύκολη. Αντίθετα είναι μια διαδικασία χρονοβόρα, επίπονη και υπερβολικά ακανθώδης τόσο για τη συγκέντρωση, όσο, κυρίως, για την ταξινόμηση και καταγραφή ενός τέτοιου υλικού. Κι αν τύχαινε να γνωρίζω από πιο πριν την προσπάθειά του αυτή, το λέω ανεπιφύλαχτα πως θα ήμουν ο πρώτος συμπαραστάτης του σ’ ένα τόσο επίμοχθο αγώνα. Αργά όμως δεν είναι. Και στο εξής, εφόσον σε κάτι με χρειαστεί και πιστεύει πως θα του φανώ χρήσιμος, θα με βρει δίπλα του έτοιμο για την όποια βοήθειά μου. Άλλωστε τα λίγα ή τα πολλά που έμαθα στη δασκαλική μου διαδρομή, κι όχι μόνο, δεν έχω την παραμικρή διάθεση να τα κουβαλήσω μαζί μου στον άλλο κόσμο. Επιθυμία μου σφοδρή είναι να τα αφήσω πίσω μου, όταν φύγω, κι ας τα αξιοποιήσουν οι επόμενες γενιές κατά το δοκούν. Ίσως στο μέλλον και να φανούν χρήσιμα.
   Κι ο λόγος, που απευθύνομαι με τούτη τη γραφή μου στο Νίκο σε πρόσωπο τρίτο κι όχι δεύτερο, είναι γιατί θέλω, όσο γίνεται, να μειώσω το στοιχείο του υποκειμενισμού και να τονίσω την ανάγκη της αντικειμενικότητας στην οποιαδήποτε φιλοξενία μου στην ιστοσελίδα του από δω και πέρα. Και θέλω μ’ αυτό να του πω ακόμα ότι στον αγώνα του θα συναντήσει ανθρώπους και ανθρώπους∙ κόσμο και κοσμάκη! Θα βρει μπροστά του, αν δε βρήκε ήδη, αδαείς αδιάφορους. Ας μη δώσει σημασία κι ας συνεχίσει με την αισιοδοξία ότι κάποια στιγμή κι αυτοί ακόμα μπορεί να συγκινηθούν. Θα αντιμετωπίσει όμως και αρκετούς “ξερόλες” επικριτές! Ας το ξέρει καλά ο ίδιος ότι πρόκειται για κακεντρεχείς προκατειλημμένους αμόρφωτους, οι οποίοι εναντιώνονται σε κάθε προσπάθεια καινοτομίας ή προόδου, γιατί αυτό τους υπαγορεύει η “ηθική” του βολέματος. Ας τους παρακάμψει με τη βεβαιότητα ότι πιο εύκολα αλλάζεις τη σκέψη του πρόσφυγα, παρά του προκατειλημμένου αμόρφωτου! Κι ας έχει υπόψη του ότι μορφωμένος δεν είναι κατανάγκη όποιος έμαθε γράμματα και κατέχει πτυχία και διπλώματα! Άλλο είναι οι γνώσεις κι άλλο είναι η μόρφωση! Θα συναντήσει επίσης στο δρόμο του πάμπολλους επίδοξους και μη ανταγωνιστές του. Αυτούς ας μην τους φοβηθεί κι ας προχωρήσει με τη χαρά ότι μέσα απ’ τον αντίλογο παράγεται η δημιουργική σύνθεση, που προάγει τον πολιτισμό και τον άνθρωπο. Υπάρχουν φορές που αυτοί οι άνθρωποι αποδεικνύονται πιο πολύτιμοι κι απ’ τους πιστούς συνεργάτες, φτάνει να μην κουβαλούν μέσα τους τη σφραγίδα της στείρας άρνησης.
Αλλά κοντά σ’ αυτούς όλους είναι βέβαιο ότι θα βρει και “στρατιώτες” στον αγώνα του. Κι αυτοί είναι όσοι ξέρουν να κρίνουν κι έμαθαν να σέβονται και να εκτιμούν. Πάνω σ’ αυτούς ας στηριχτεί με την ελπίδα ότι η προσπάθειά του όλη θα ευοδωθεί και θα πετύχει. Και θα πετύχει, γιατί σε μια τόσο επαινετή διαδικασία δε θα είναι μόνος του. Το βέβαιο είναι πως η ενέργειά του θα βρει μιμητές. Γιατί ο Νίκος ξεκίνησε μόνος, με τη φιλοδοξία του πιστεύω, εκείνο που ως τώρα δεν τόλμησε κανένας απ’ τους “γραμματιζούμενους” του χωριού, κι απ’ το παρελθόν ακόμα, μηδέ του ίδιου του εαυτού μου εξαιρουμένου! Αν είχαν γίνει από παλιά τέτοιες ενέργειες, είναι σίγουρο ότι η Μελίβοια δε θα έψαχνε σήμερα την ιστορία της! Το να έχουν γραφτεί κάποια πράγματα και να παραμένουν θαμμένα ή να καταστράφηκαν ή να κάηκαν ή δεν ξέρω τι να υποθέσω, το βλέπω μάλλον απίθανο, γιατί, αν κάτι τέτοιο είχε συμβεί, τώρα από κάπου, θα βλέπαμε ένα φως, έστω και αχνό!
   Αλλά, ό γέγονε στο παρελθόν, γέγονεν. Ανάγκη επιτακτική από δω και πέρα είναι να περισώσουμε ό,τι μπορέσουμε απ’ την πλουσιότατη παράδοσή μας και το λαϊκό μας πολιτισμό. Απαιτείται σοβαρή συστράτευση από γραμματισμένους και μη, να δεθούν σε σώμα τα στοιχεία αυτά και να παραδοθούν στις επόμενες γενιές, προτού προλάβει και τα παρασύρει κι αυτά η δίνη της τεχνολογίας και η λαίλαπα της παγκοσμιοποίησης, που περνάει πάνω μας ασυγκράτητη και αφανίζει στον Καιάδα του καιρού έργα και θύμησες, πολιτισμούς και παραδόσεις. Κι ας μη βιαστούν κάποιοι να πουν ότι η ιστορία και η παράδοση είναι γράμμα κενό, τροχοπέδη στην ανάπτυξη και επομένως δε μας χρειάζεται. Γιατί η άρνηση της ιστορίας και της παράδοσης είναι έγκλημα κατά της ανθρωπότητας το ίδιο βαρύ και ειδεχθές με το έγκλημα της σκόπιμης αποσιώπησης ή και της παραχάραξής της. Την ανάλυση ελπίζω να την κάμω σε μια μελλοντική μου επαφή είτε σε τούτη είτε σ’ οποιαδήποτε άλλη ιστοσελίδα. Και θα την κάμω, όταν χρειαστεί.
   Τα λαογραφικά, λοιπόν, στοιχεία, τα εθίματα και οι παραδόσεις της Μελίβοιας, ο κόσμος να γυρίσει ανάποδα, θα συγκεντρωθούν και θα καταγραφούν οπωσδήποτε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο χάρη στην φιλότιμη και φιλόδοξη προσπάθεια του Νίκου. Εκείνο όμως που “πανάει” ακόμα τη Μελίβοια είναι η ιστορία της. Δε γίνεται μια περιοχή, η οποία βρήκε θέση μέσα στη “νηολογία” του Ομήρου και που μετράει πάνω από τρεις χιλιετίες ζωής να μην έχει καταγραμμένη την ιστορία της! Ούτε και αντέχει σε καμιά λογική να πούμε ότι η αρχαία Μελίβοια εξαφανίστηκε και σαν από παρθενογέννηση, στα νεότερα χρόνια, να φύτρωσε άξαφνα εκεί που βρίσκεται το σημερινό χωριό. Το βέβαιο είναι πως η απαρχή της ξεκινάει πριν την Δωρική κάθοδο στην ελληνική χερσόνησο, πέρασε μέσα απ’ τους αιώνες ζωντανή, ώστε να φτάσει εδώ που έφτασε σήμερα. Το πώς πέρασε μάς είναι άγνωστο κι εκεί είναι που πρέπει να επικεντρωθεί πλέον η όλη προσπάθεια. Κατά καιρούς έχουν γίνει αρκετές απόπειρες καταγραφής, όλες τους επαινετέες και πολύ αξιόλογες, μα το αποτέλεσμα δε μπόρεσε να γίνει κατατοπιστικό. Αξίζει να μνημονεύσουμε την προσπάθεια του Κ. Σπανού και του αρχιμανδρίτη Νεκτάριου Δρόσου, οι οποίοι ξεσήκωσαν ντόπια και ξένη βιβλιογραφία κι έδωσαν με το παραπάνω τη δουλειά τους.
  Αλλά για να γραφτεί η συνολική ιστορία της Μελίβοιας απαιτούνται πρωτίστως οι “πρώτες ύλες”: Ευρήματα αρχαιολογικά, πηγές, μαρτυρίες, αντικείμενα και ονόματα που θα “δέσουν” το χρόνο. Με τις προφορικές παραδόσεις, τους θρύλους (π.χ. χωριού του θανάτου  Αθάνατη, κατ’ ευφημισμό, κλπ.), τη φαντασία και την επιθυμία, η ιστορία δε γίνεται να γραφτεί. Με τη φαντασία και την επιθυμία συνθέτονται μονάχα τα παραμύθια, για να κοιμίζουν τους μικρούς και να αφυπνίζουν τους μεγάλους. Η ιστορία όμως απαιτεί ντοκουμέντα κι αυτά είναι πλέον απόλυτη ανάγκη να βρεθούν. Κι όταν βρεθούν, τότε μόνο θα μπορούμε να μιλούμε για το ιστορικό οικοδόμημα, της Μελίβοιας, τότε μόνο θα μπορέσουμε ν’ αφαλοκόψουμε τη Μελίβοια απ’ το μύθο του Φιλοκτήτη και να την οδηγήσουμε στο δρόμο της ιστορικής πραγματικότητας. Η αρχή έχει γίνει (κι ο μεγάλος τραγικός της αρχαιότητας, ο Σοφοκλής, λέει πως από μικρή αρχή μπορούμε να ελπίζουμε τα πάντα), οι πρώτες ενδείξεις αφήνουν φανερά σημάδια αισιοδοξίας. Απομένει η βούληση και η συντονισμένη προσπάθεια όλων των φορέων για την “εξόρυξη” και τη συγκέντρωση του υλικού. Από κει και ύστερα τα πράγματα θα πάρουν το δρόμο από μόνα τους.
   Η πίστη μου ότι το χωριό αυτό δε μπορεί να χάθηκε και να ξαναφύτρωσε στηρίζεται σε τόσα πολλά. Θα αναφερθώ όμως σε πολύ λίγα για την ώρα. Πρώτα πρώτα είναι το γλωσσικό μας ιδίωμα, το οποίο έχει βαθειές ρίζες μέσα στην αρχαία Αιολική και Ιωνική διάλεκτο! Μακάρι να μου δοθεί η δυνατότητα αργότερα να προβώ τεκμηριωμένα στη σχετική ανάλυση. Ύστερα στο χωριό μας δεν απόμειναν τούρκικα τοπωνύμια στις γύρω αγροτικές περιοχές, ούτε και τούρκικα επώνυμα, όπως γίνεται αλλού, παρόλο που οι Τούρκοι έφυγαν καθυστερημένα απ’ το χωριό μας, κι ο αγάς του χωριού συνέχισε να παραμένει στη Μελίβοια και μετά την απελευθέρωση, δεδομένου ότι το χωριό μας θεωρούσε ως πατρίδα του, όπου βέβαια και πέθανε! (Η σχετική μαρτυρία προέρχεται απ’ τον παππού μου, τον Οδυσσέα Τσιντζιράκο, ο οποίος μου αφηγήθηκε πως με τον αγά έπιναν μαζί κρασί κι ότι τον έθαψε ο ίδιος με τα χέρια του, γιατί ο Παπαλέξης αρνούνταν να τον θάψει! Ήταν, έλεγε, Τούρκος…). Υπερίσχυσε, λοιπόν, το Ελληνικό στοιχείο και στις ονομασίες και στη γλώσσα, εκτός απ’ τις Τούρκικες λέξεις, που μπήκαν στο λεξιλόγιο όλης της Ελληνικής επικράτειας. Κι αν απ’ τα τοπωνύμια ή τα επώνυμα των Μελιβοιωτών μου διαφεύγει κάτι, ας μου το συμπληρώσει όποιος ξέρει. Νομίζω ότι πέρα απ’ το επώνυμο Καραμάνης δεν πρέπει να υπάρχει άλλο. Νομίζω.

  







   




Στην αριστερή φωτογραφία είναι ο Οδυσσέας Τσιντζιράκος του Βάϊου (αριστερά) με τη ξαδέρφη του Χαρίκλεια Αργύρη του Γεωργίου (δεξιά) στις 08/09/1953 στο Πανηγύρι στην Παναγία Μαλάτη- υπήρχαν και τότε φωτογράφοι. Δεξιά ο παππούς του Οδυσσέα, Οδυσσέας Τσιντσιράκος του Δημητρίου που έθαψε τον αγά του χωριού μας. 
.........................................................................................................

    Όμως, όσο και να συνέθεσε μύθους ο Όμηρος, τη Μελίβοια δε μπορεί να τη γέννησε με τη φαντασία του. Σε μια τέτοια περίπτωση φαντασία θα ήταν και η Τροία και οι Μυκήνες και η Σπάρτη και, και… Το γεγονός ότι στο χωριό μας και στην ευρύτερη περιοχή του ανατολικού Κισσάβου συναντώνται τόσα και τόσα ονόματα, αντρικά και γυναικεία, της Ομηρικής και της Κλασσικής εποχής της αρχαιότητας, μόνο τυχαίο, πιστεύω, δεν είναι. Σε ποια άλλη περιοχή της Ελλάδας θα μπορέσει κανείς να ακούσει σε τόση συχνότητα τα ονόματα: Οδυσσέας, Αχιλλέας, Αλέξανδρος, Πάρις, Αγαμέμνων, Μενέλαος, Βάϊος, αλλά και Θεμιστοκλής, Σοφοκλής, Ευριπίδης, Περικλής, Άρης, Αριστείδης, Δημήτριος, Έκτωρ, κλπ, κλπ; Κι απ’ τα γυναικεία πουθενά αλλού δε θα βρει μαζεμένα τα: Ελένη, Ανδρομάχη, Χαρίκλεια, Ευρύκλεια, Ευτέρπη, Ευθαλία, Ερασμία, Αντιγόνη, Ουρανία, Κλεονίκη, Καλλιόπη και τόσα ακόμα.
   Και μια λεπτομέρεια με πολλή σημασία. Παλιότερα οι Μελιβοιώτες στ’ αρσενικά τους άλογα έδιναν το τιμητικότατο όνομα “Μπάλιος”! Υπενθυμίζω απλά ότι το άλογο του Ομηρικού Αχιλλέα έφερε την ονομασία βαλιός! Με δεδομένη την αρχαία προφορά του συμφώνου β ως μπ, ο καθένας ας κρίνει ανάλογα! Σημειώνω, τέλος, ότι η γενιά μου γνώρισε το ξυλάλετρο του Ησιόδου και έζησε τη συγκοινωνία με το άλογο! Ας μη μας ξενίζει λοιπόν η ονομασία. Άλλωστε απ’ τον Όμηρο και τον Ησίοδο μας χωρίζουν μονάχα 89 με 90 παππούδες…



Οδυσσέας Τσιντζιράκος
Φιλόλογος